Raad voor Cultuur buigt zich over omgang met koloniale archieven
De Raad voor Cultuur buigt zich de komende maanden over de omgang met archieven die gevormd zijn in een koloniale context. Staatssecretaris Uslu van Cultuur en Media (OCW) heeft hierom gevraagd. Het gaat onder andere om archieven en archiefstukken die als gevolg van inbeslagname, roof, oorlogshandelingen of aankoop bij de Nederlandse overheid zijn beland. Naar verwachting is het advies hierover in het voorjaar van 2023 gereed.
De koloniale archieven bevatten documenten en objecten uit de periode van kolonisatie door Nederland, de voorgeschiedenis en de directe nasleep daarvan. Deze archieven zijn aangelegd door het bestuur van de toenmalige koloniën, maar het kan ook gaan om private archieven van bijvoorbeeld ondernemingen en andere private organisaties. Een bijzondere categorie betreft archief gevormd door lokale gemeenschappen en personen die actief waren in de toenmalige gekoloniseerde gebieden. Daarin bevinden zich ook inbeslaggenomen documenten en eigendommen.
In de adviesaanvraag vraagt staatssecretaris Uslu de raad onder meer om in te zoomen op vraagstukken rond eigenaarschap, beheer en teruggave in de context van onvrijwillig bezitsverlies. Ook vraagt zij expliciet om aandacht voor de wensen en belangen van de voorheen door Nederland gekoloniseerde landen en wat mogelijkheden zijn voor internationale samenwerking. Verder moeten toegang en digitale ontsluiting van de desbetreffende archieven aan bod komen, evenals de rol van het Nationaal Archief als beheerder en kennisinstituut op dit terrein.
In 2020 bracht de raad het advies 'Koloniale Collecties en Erkenning van Onrecht' uit. Dit advies ging primair over museale collecties. Daarin werd destijds al geconstateerd dat de omgang met archieven om een meer toegesneden benadering vraagt. Het gaat immers niet alleen om de stukken zelf, maar ook om de informatie die zij bevatten en het recht op toegang tot deze informatie. Deze constatering vormt de aanleiding voor de nadere adviesaanvraag door de staatssecretaris.
Om het vervolgadvies over koloniale archieven voor te bereiden heeft de raad een adviescommissie ingesteld. De commissie zal met deskundigen en betrokken personen, instanties en overheden spreken. De commissie is als volgt samengesteld:
- Dagmar Oudshoorn-Tinga (voorzitter adviescommissie, onbezoldigd), directeur van Amnesty International Nederland. Voorheen onder meer voorzitter van het Adviescollege dialooggroep slavernijverleden, Hoofd Operatiën bij de Nationale Politie en burgemeester van Uithoorn.
- Leo Balai, bestuurskundige, historisch onderzoeker en schrijver, gespecialiseerd in koloniale geschiedenis en geschiedenis van de slavernij in Suriname.
- Deirdre Carasso, lid Raad voor Cultuur en directeur Bibliotheek Utrecht. Voorheen onder meer directeur-bestuurder van het Stedelijk Museum Schiedam en werkzaam bij Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam en het Nationaal Archief in Den Haag.
- Michael Karabinos, zelfstandig onderzoeker, universitair docent Archivistiek en Informatiestudies aan de Universiteit van Amsterdam, promovendus aan de Universiteit Leiden en gespecialiseerd in koloniale archieven.
- Wim Manuhutu, historicus en erfgoeddeskundige, onder meer universitair docent Vrije Universiteit Amsterdam en bestuurslid van de Erfgoedacademie te Amersfoort, gespecialiseerd in koloniale geschiedenis Indonesië en postkoloniale geschiedenis van Europa.
- Matthias van Rossum, historicus en onder meer senior onderzoeker bij Internationaal Instituut Sociale Geschiedenis Amsterdam en universitair docent aan de Universiteit Leiden, gespecialiseerd in global history en de koloniale geschiedenis van Indonesië.
Voor meer informatie: